Afwegingen bestemmingsplan De Horsten Egchel (uitbreiding varkensstallen)

Voorzitter,

Vandaag nemen we een besluit over het bestemmingsplan De Horsten in Egchel. Een plan waarmee na veertien jaar voorbereiding eindelijk duidelijkheid moet komen voor zowel ondernemer als omgeving.

Laat ik beginnen met te zeggen: dit dossier ademt complexiteit. We hebben te maken met oude afspraken, nieuwe regelgeving, technische innovaties, milieunormen, en ondertussen een samenleving die kritisch meekijkt. Het is een dossier waarin gemaakte afspraken, realisme en toekomstvisie elkaar raken en soms ook schuren.

Om het besluit van vanavond beter te begrijpen, is het belangrijk even terug te gaan in de tijd. In 2013 heeft de raad ingestemd met het bestemmingsplan voor het landbouwontwikkelingsgebied Egchelse Heide. Dat plan werd in 2015 door de Raad van State vernietigd. In datzelfde jaar, op 29 september 2015, heeft de raad vervolgens besloten de begrenzing van het LOG te handhaven, maar de invulling en kaders te verbreden. Daarbij werd nadrukkelijk uitgesproken dat dit zou gebeuren zonder de gemaakte afspraken met inwoners van Egchel te kort te doen.

Onze gemeente heeft richting de ondernemer afspraken gemaakt, al meer dan tien jaar geleden. Daar hoort ook bij dat we betrouwbaar zijn in de uitvoering van die afspraken. De ondernemer heeft destijds geïnvesteerd, grond gekocht, één stal aan de Jacobusstraat opgegeven, en jarenlang gewacht op duidelijkheid. Dat schept verwachtingen, terecht. We kunnen een ondernemer die al veertien jaar probeert te werken binnen de regels niet eindeloos belasten met veranderende inzichten.

Tegelijkertijd kunnen we niet voorbijgaan aan de maatschappelijke context. Nederland werkt aan krimp van de intensieve veehouderij. Inwoners maken zich zorgen over geur, fijnstof en gezondheid en dat is begrijpelijk. We hebben als gemeente het Schone Luchtakkoord ondertekend, en we willen dat Egchel een leefbare kern blijft.
De geurverordening is helder, en volgens het MER blijft het leefklimaat aanvaardbaar. Toch blijft de vraag: is “aanvaardbaar” ook wenselijk?
Daarbij komt: de technieken die nu worden toegepast, zijn volgens het plan de strengste die er zijn, maar blijven ze dat ook in de toekomst?

Een belangrijk aandachtspunt voor onze fractie is de locatie aan de Jacobusstraat, die nog altijd in gebruik is. Die ligt pal tegen de kern van Egchel aan. Al sinds 2012 ligt de afspraak op tafel dat de ontwikkeling dáár stopt en dat de bedrijfsvoering wordt verplaatst naar De Horsten.
Het verdwijnen van deze locatie is cruciaal, niet alleen om de leefkwaliteit in de kern te verbeteren, maar ook om het vertrouwen van inwoners te behouden. Zij moeten kunnen zien dat verplaatsing daadwerkelijk leidt tot minder druk aan de randen van de dorpskern.
We begrijpen dat de ondernemer mogelijk in aanmerking komt voor inloting binnen de provinciale opkoopregeling, maar dat mag er niet toe leiden dat de locatie op de Jacobusstraat nog jarenlang blijft bestaan of dat de sanering wordt uitgesteld.
Wat ons betreft blijft de lijn van de gemeente duidelijk: het bedrijf hoort op de ontwikkellocatie De Horsten, niet aan de rand van de kern. Het zou zonde zijn als we met dit plan wél groei toestaan op De Horsten, maar het beoogde effect, het verdwijnen van intensieve veehouderij bij de dorpskern, uit het zicht verliezen. Omdat we deze duidelijkheid, voor inwoners en ondernemer, belangrijk vinden dienen we vanavond een motie in.

We zien dat er minder bedrijven in het LOG zijn gekomen dan ooit gepland. Daardoor ontstaat ruimte voor grotere bouwvlakken per bedrijf. Formeel klopt dat, maar procesmatig wringt het. De uitbreiding naar 8,66 hectare is groter dan ooit beoogd. Dat roept de vraag op of het oorspronkelijke doel, sanering van bedrijven rond de kern, nog in balans is met de schaal die nu voorligt.

Tegelijkertijd is het ook reëel om te erkennen: voedselproductie hoort bij ons land, bij onze regio, en bij de mensen die dat werk doen. Als we willen dat voedsel duurzaam en regionaal geproduceerd wordt, dan moeten we ook ondernemers de kans geven dat te doen, mits binnen de juiste kaders en regels.

Dat alles gezegd hebbende komt direct ons dilemma:

• Tussen de zorgen van inwoners en het voorliggende plan
• Tussen boerenperspectief en burgervertrouwen.
• Tussen het naleven van oude afspraken en het omgaan met nieuwe maatschappelijke waarden.

Wat ons daarbij opvalt, is dat zowel provincie als rijk zich op dit moment grotendeels afzijdig houden. Er ligt geen helder beleid, er worden geen kaders gegeven, terwijl er wél volop maatschappelijke reuring is en zelfs vragen worden gesteld over dit soort situaties. De antwoorden op deze vragen komen nog, maar wat helpt dat ons als lokale politiek? Dat wringt. Want terwijl bij provincie en rijk de beleidsvorming stokt, wordt er lokaal juist gekeken naar gemeenteraden om richting te geven. En dat is een lastige positie: de zwaarste afweging ligt op het laagste bestuursniveau, in deze de gemeenteraad van Peel en Maas.

We zien een zorgvuldig proces, een stevig Plan-MER, en een initiatief dat voldoet aan de geldende normen. Maar we zien óók de maatschappelijke twijfel, de spanning tussen landelijke krimp en lokale groei, en het ongemak dat dat oproept.

Als fractie Lokaal Peel en Maas onderkennen wij dat dit plan in de kaders en ruimtelijk klopt en gemaakte afspraken volgt, maar politiek en moreel verdeeld kan voelen.
Onze fractie zal dan ook niet 1 standpunt innemen.

Een deel van onze fractie vindt het nakomen van afspraken en het perspectief voor (boeren)ondernemers doorslaggevend net zoals eerder genoemde argumenten, en zal vóór stemmen.
Een ander deel vindt de schaalvergroting en maatschappelijke impact te groot om mee in te stemmen, en zal tegen stemmen.

Sommige fractieleden zullen straks bij de stemming nog een korte stemverklaring afgeven om hun uiteindelijke keuze toe te lichten.

En dat is precies wat dit dossier symboliseert: een gemeente die zoekt naar balans tussen ruimte geven en grenzen stellen.

Dank u wel, voorzitter.